Sunday, April 2, 2023

 THLARAU THIANGHLIM HI MINUNG (Person) A NI EM?

Mi tam takin ThlarauThianghlim hi mak leh danglam, hriat thiam har tak niin an ngai a. Mithenkhatinminung ni lo nimahsela mi thununtheihna nei lawi si niin an ngai bawk a, thenkhatin a awm an ring lo. Mithenkhat ve thung chuanengnge a niha?Tunge a nih?lah an chiang lo em emthung a. Nimahsela Bible hian chiang takin ThlarauThianghlim hi minung (person) a nih thu a sawi. Minung (person) hi mahniaze hrang leh thil tum hrang, thawh leh thil tih hrang nei tiinsawifiah ta ila a tha awm e.Chutiang a nih avang chuan mi thenkhattenThlarauThianghlimhian kutte, mitte, kete a nei turah an ngaihruat thin. Hêng thilte hi minung (person) chhinchhiahna a ni lo. Minung (person) dik tak awmzia chu hriatna leh ngaihtuahna leh kawng hmang neiathil tih tumnaze nei tiin sawi ta ila a chiang awm e.

 ThlarauThianghlim hi minung a nihna kawng rukin lo sawi dawn ta ila-

     1)    ThlarauThianghlim hian minungzia leh nihna bik a nei.

2)    ThlarauThianghlim hian minunganginthil a ti.

3)    ThlarauThianghlimhi minungangangaih a ni.

4)    ThlarauThianghlim hian minunganginrawng a bawl

5)    ThlarauThianghlim hi minungdangtenenainzawmanga sawi a ni.

6)    ThlarauThianghlim hi Pathian pakhataminungpathumawmtezingapakhat a ni.

 ThlarauThianghlimzia leh nihphung i lo chhuizau dawn the ang.

 1)    ThlarauThianghlim hian minungzia leh nihna bik a nei – Bible-ahThlarauThianghlim hian mihringtenazia leh nihna bik kan nei ang hian  minungzia leh nihna a nei tih chiang takin hmuh theiin a awm. Bible hian ThlarauThianghlim hi ngaihtuahna leh hriatna nei, rilruatum nei, vei nei, duhthlanna nei minnung angina a sawi a ni.

a)     ThlarauThianghlim hi ngaihtuahahriatna nei a ni – Bible hian ThlarauThianghlim hi ngaihtuahna leh hriattheihnabikneiafing a nih thu a sawi a, hei hi minung a nihna a ni. 1 Korinth 2:10-11 “Keini erawh chu Pathian Thlarauvinchûng chu min hriattir ta a ni; Thlarauchuanengkim, Pathian thurilte pawh a chhui chhuak thin. Mirhingthute chu mihringrilru, a chhunga awm vêk lo chuanmihring zingah tunge hria ang?Chutiang bawkin Pathian thute chu Pathian Thlarauvêk lo chuantu man an hrelo”hian Pathian Thlarauhmel land an a sawi chiangviau mai. Mihringtumahin Pathian rilru kan hrethiam hauh lo. Nimahsela Bible chuanThlaruaThianghlimin a tih theih thu a sawi si. ThlaarauThianghlimchuanngaihtuahahriatna, chhuitheihnaleh engtiahman tur nge tih a hre thei a ni. Hêng thil hian minung a nihzia a lantir a ni. ThlarauThianghlimchuan Pathian thurukthuk tak tak pawh a chhui chhuak thei a, chu churingtutehnenah a puang thin.

b)    ThlarauThianghlim hian duh zawng/tum lam neiinthil ti thin – Rom 8:27 “Tin, Pathian duh ang zawng zêlin mi thianghlimte chu (Pathian mite chu) a Thlarauvin a tawngtaisak thin avangin, Mihringrilru leh thinlung en fiahtu Pathian chuanThlarau duh zawng chu a hre thin”

c)     ThlarauThianghlim hian hmangaihna a neia a pe thei- Rom 15:30 “Unaute u,             Kan LalpaIsua Krista leh Thlarau (ThlarauThianghlim) hmangaihnazarah Pathian             hnena min tawngtaipui ngat ngat turin ka ngên a che u. Krista hmangaihna                       ThlarauThianghlim kal tlangin kan hmu thei a ni.                                                                            

d)    ThlarauThianghlim hi tihlungngaih theih a ni- Isaia 63:10 “Nimahsela an (Lalpa          mite) hel a, a thlarauthianghlim chu an tilungngai ta a; chuvângin an hmelma a lo            ni ta a; amah (Thlarau) ngeichuananmahni chu a bei ta a ni. Sualna hian                            ThlarauThianghlim hi a tilungngai a. Minung lo a lung ngaih theih loh.

e)     ThlarauThianghlim hi tihvui theih a ni. Hebrai 10:29 “Pathian fapa rap bet a, thuthlungthisen, amah tihthianghlimna chu thilnarânaruat a, khawngaihnaThlarautivuitu chu….” Mihringtena kan chhawndanazirinThlarauThianghlim pawhin min chhawn ve thei.

f)      ThlarauThianghlim hian duh a thlang thei –ThlarauThianghlim hian a duhsaktehnenah a duh zawng thlanginthlarauthilpek a pe thei. Hêng-finna, hriatna, rinna, tihdamtheihna, thuhriltheihna, thilmaktihtheihna etc. te hi mi chi hrang hrangah a pe thei. Thlarauthilpektepetu hi ThlarauThianghlim a ni. (1 Korinth 12:11).

 2)    ThlarauThianghlim hian minunganginthil a ti–ThlarauThianghlim hian lemchanathil tih ang mai mainilo, minungthil tih chiahinthil a ti thin.

a)     BibelchuanThlarauThianghlim hian a zirtir tih thu a sawi a ni. 1 Korinth 2:13-ah chuan “Mihringfinnazirtirthua sawi lovin, Thlarauzirtirnathua sawi zawkin, Thlarau lam thute chu thlarau lam mite hnenahhrilhfiahin, chûngthil min pek thute pawh chu kan sawi thin.” He Thlarau hi Pathian Thlarau Krista ringtute zirtirtua chu a ni.Isuangei pawh khan “Chutihhunah tak chuanengtia sawi rem tur ngeThlarauThianghlimin a hriattir ang che u” (Luka 12:12) tiinThlarauThianghliminringtute a zirtir tur thu a sawi. Isuathuhriattirtu hi ThlarauThianghlim a ni, (Johana 15:26). Isuaringtuteengkim zirtirtua tur a ni, (Johana 14:26).  ThlarauThianghlim hi Isuaringtutezirtirtu a ni. 

 b)    ThlarauThianghlim hi ringtutehruaitu a ni – Pathian fate hruaitu chu ThlarauThianghlim hi a ni. “PathianThlarauhruaia awm apiangte chu Pathian fate an ni (Rom 8:14). Paula pawh hun harsa a neihtur thuhriattirtu leh chumihmunahruaituThlarauThianghlim a ni.

 c)     ThlarauThianghlim hi ringtutethlamuantu a ni. Thlarauthianghlim rawngbawlna pawimawh tak pakhat chu ringtutethlamuan leh tanpui hi a ni. Chu chuIsuangeiin a sawi, “Ka kal in tan a tha e, ka kal lohchuanThlamuntu chu in hnenah a lo kal dawn si lo, ka kal erawh chuan in hnenah ka rawntir ang” (Johana 16:7).

ThlarauThianghlim hian thu a pe thei – ThlarauThianghlim hian zawmngei tur thupek a pe thin. “Tin, Thlarauchuan Philip-a hnenah, “Saw tawlailir saw vahnaih la, vazawm/pâwlrawh” (Tirhkohte 8:29).Minunglovinthupek an pe thei lo. Petera pawh ThlaruaThianghliminthupek a pe, “Chutichuan tho la, chhuk la, engmahringhlellovinanmahni zui rawh, anni chu ka tirh an ni e..” (Tirhkohte 10:20). Paula vek hi Aisarama kal ThlarauThianghlimin a khap, “Tin, ThlarauThianghlimin Asia ramathuhril a khapavangin; ….(Tirhkohte 16:6). ThlarauThianghlim vek hian Kohhrana rawngbawl tur a ruat thei bawk “Pathian Kohhranho, amathisena a leite chu châwm turin, nangmahni leh in hotute zawng zawng chungah chuanfimkhurrawh u, ThlarauThianghlimin an chungahotuah a siam che u hi.”(Tirhkohte 20:28).

 

KAN PUITHIAM LAL BER ISUA

 

"Tin , Isua chu Aw ring takin a au leh a, a thlarau a thlah ta a. Tin, ngai teh, Pathian Biak in puanzar chu a chung lam atangin a hnuai lam thlengin a lo thler chhuak ta a;..."

 

Good Friday kan lo thleng leh dawn ta a, he hun kan thlen hian rilruah kan tana Lal Isua inpekna leh tuarnate kan hre chhuak fo thin. Chu chuan kan thinlungah hmun lian tak a luah a, kan thlarau nun leh Pathian tana in pe zel tura kan rilru leh ngaihtuahna min siam thar tir leh tu a ni thin. Kumin Good Friday lo thleng tur pawh hian Pathian tana inpekna thar kan neihna tur atana hmanrua lo ni thei se a duhawm hle awm e.

 

Bible-ah hian "Chhinchhiahna" (Sign) tam tak kan hmu a, ch‑‑ung zingah chuan tuna kan sawi tur hi "Chhinchhiahna" hi a pawimawh berte zing ami a ni ngei ang. Khawvel hi sual thim chhah tak hian a khuh reng a, chu sual thim thil tihtheihna chu Lal Isua inpekna (Thihna) avangin lak kian a lo ni ta, A va ropui em! Lal Isua thihna leh tawh lehna avang chuan sual thim thuneihna ata lak chhuah kan ni ta. Chu thim tak lak kian chu mitinte tana thil thleng pawimawh, chhinchhiah tlak tak a ni. Rinna vanga Isua pawmtute zawng zawng tan Isua thihna hian sual leh thim thuneihna bawiha awm Khawvel chu engah a rawn siam ta a ni. Chhandamtu Isua thih lai khan thil ropui tak tak, chhinchhiah tlak tak tak thleng a awm a, Chûng thilte chu Mathaia hian a ziak vek a ni. Chhinchhiahna pathumte hi Matthaia bung 27,chang 51-53-ah hian kan hmu thei a, chang 54-56-ah hian heng chhinchiahna hriatpuitute leh an nun a nghawng dan kan hmu a ni. Chang 51-53 atangte hian Chhinchhiahna Pathum kan hmuh thei a, chûngte chu: 

 

1)Pathian Biak In Puanzar a chung lam atangin a hnuai lam thlengin a lo thler.

1)Lir nasa takin a nghing.

2)Lir nasa taka a nghin avangin lungpuite a lo khi chat a, thlânte a lo inhawng a, chuta tang chuan mi thianghlim muhil tawhte taksa tam tak kaihthawhin an awm bawk a ni.

 

Hêng chhinchhiahna Pathum zinga a hmasa ber hi kan sawi fiah dawn a ni. Chang 51-naah hian “Ngai teh” tih thu kan hmu a, chu chuan Chhandamtu thihna a kawk a, chu thihna avang chuan Pathianin Chhinchhiahna mak dang lam tak chu a pe nghal a ni. Chhiartutena chhinchhiahna an hriat theihna turin he tawngkam hi a hmang a ni. Isua Kriata thih laia chhinchhiahna kan hmuh hmasak ber chu Pathian Biak In Puanzar thler hi a ni. Thuthlung Hlui hunah chuan Temple-a puanzar hnungah hian “Hmun Thianhlim ber” chu a awm a, “Thuthlung Bawm” pawh a awm bawk a. Chu hmunah chuan Puithiam Lal berin kumtinin Lalpa mite (Israel) tan ran thisen hmangin “Inthawina” a hlan thin a (Heb. 9:22), Chu Inthawina thisen avang chuan Lalpa mite chu an sualnaah ngaihdam an ni a, an bawlhhlawhna atangtein an lo thianghlim a, Pathian hmaah "thianghlim" an nih theihna turin  puithian kaltlanga mahni insengsovin inthawina an hlan thin a ni. Chutianga sual ngaihdamna an neihna tur leh tih thianghlim an nih theihna tur chuan Temple-a “Puanzar” chu an keuhawn ngei ngei a ngai a ni. Mathhaia ziak atanga kan hmuh theih chiang tak chu he “Puanzar thler hian” Temple-a ran thisen hmanga tih thianghlim leh ngaihdam ngai tawh lovin Lal Isua thisen avang chuan (tupawh amah ring apiang) sual ngaihdamna leh tih thianghlimna a chang thei a ni tih a en tir a ni.

 

He "chhinchhiahna" (Sign) hian Puithiam lalber chu Lal Isua, kan tana nun petu hi a ni tih chiang takin min puan chhuahsak a, Isua thihna hian chatuan atana inthawina nung, pawm tlak, Pathian lama thiam min chantirtu a nih thu min puan chhuahsak a ni……..