Tuesday, September 10, 2013

CHHUNGKUAA INHRIATTHIAM LOHNA HI ENG VANG NGE?

By Lalnuntluanga Ralte

An in zawn ka kal lai chuan chhungkhat pa ber chuan, “Heti ang rêng rênga in awm zel a nih dawn chuan nunho a harsa ang, kan tlangval laiin tuna in awm dan ang hian kan awm ka hre ngai lo, in inchei dan leh in nun dan hi ka kham hluah hluah a nia!” tiin a fate a lo zilh malh malh a. Chu tawngkam ka hriat atang chuan chhungkuaa inhriatthiam lohna leh innghirnghona thleng thin hi kan khawvel tawn mek leh kan nunina a tawnhriat in ang lo hian chhungkuaa khawsahote inkarah hian inhauhna leh inphunna a hring chhuak fo thin tih chiang takin min ngaihtuahtir ta a. Chhuan (generation) tinte hian ngaihpawimawh zawng te, ngaihsan zawng te, mawi leh tha tih zawng te, ngaihhlut zawngte kan lo nei theuh mai tih min ngaihtuahtir bawk a. Chu vang chuan vawi tam tak kan inhauin kan inzilh thin a lo ni. Engemaw chang phei chuan kan nu leh pate, kan u leh naute ngei pawh hian kan mimal zalenna (Rights) min zahsak lo nite hian kan hre fo awm e. Chumi avang chuan lunghnurin vawi tam tak kan indawm kun a, a chhan kan ngaihtuah a, kan nu leh pate leh kan u leh naute kan dem fo thin. Nu leh pate thuawih lo, sual leh luhlul bik riaua in hriat chang pawh kan nei thin bawk. A chhan nia lang ta ber chu kan khawvel tawn hriat a in an loh vang a lo ni. Chu chu sap ho chuan ‘Generation Gap’ tiin an sawi thin. Kan nu leh pate, kan u leh naute, min hrethiam lo tute chu kan hmu hê a, “thing” leh “tunlai lo” in kan hmu thin. Chhungkaw khata chengho ni mah ila kan thinlung ram erawh a hrang daih si. Mi chi hrang hrang hmun khata awmho lo thei si lo kan ang ta ber mai. Chuvang chuan chhungkuaa chengho si, inhau fo leh innghir ngho fo thinte hi engtin nge lungrual leh inhrethiam tawn taka kan nunho ang tih hi kan sawi dawn a ni.

A hmasa berah chuan kan inhriatthiam lohna thlentu ber Generation gap awmzia lo sawi fiah dawn ta ila a tha awm e. Generation Gap (Chhuan kar tla/len lai rual lo) chu tawnhriat, ngaihdan, nunphung leh duhzawng inan loh vanga kum lama upa zawkte leh naupang zawkte inkara inhriatthiam lohna lo awm thin hi a ni. Kum zabi 20-na atanga tun hun thleng hian zir mite (demographers) chuan mihringte hi chhuan 5-ah (Generation) an then a. Chûng chhuan hrang hrangte chuan ngaihhlut zawng, mawi tih zawng leh tui tih zawng, uar zawng leh tih duh zawng hrang theuh an nei hlawm. Chung chhuan (Generation) hrang hrangte mizia leh nihna chu tawitein sawi ila.

1) Veterans (Hranghlui): He chhuan (Generation) hi kum 1946 hma lama piangte an ni a, Indopui I-na (1914 -1918) leh Indopui II-na (1939-1945) hun lai khawvela cheng a ni a. An nun kha tuarna leh hrehawmnain a khawih nasa em em a ni. Chumi anih avang chuan heng chhuante hi mahni inthunun thei, dan leh thupêk zah thiam leh mize nghet tak nei an ni a. Inthlak danglam harsa an ti a, thil thlir dan nghet bur an neiin, hnathawhna atanga chawl tawh (retired) an ni deuh vek tawh bawk.
 
2) Baby Boomers (Rual û):  He chhuan (Generation) hi kum 1946 leh 1964 inkara piangte an ni a. A hming (Baby Boomer) put chhan ang tak hian chhuan pung ber, nau piang tam ber hun a ni. He chhuante hi an tleirawl/rawlthar chhuah phat atangin thinlung inhawng tak, rilru zau tak nei, chutih rual chuan nawmsakna leh mimal zalenna neih duh avanga hel rilru pu  bawk si an ni a. Nimahsela kum 30/40 an lo tlin chhoh chuan rilru nghet tak neiin, danglam an harsat leh viau lawi si a. He chhuan (Generation) hian hnathawh leh khawtlanga dinhmun an ngai pawimawh em em, a eng zawng a thil thlir mi, mi rinawm an ni.

3) Geneneration-X (Pavalâi / Nuvalai): He chhuan (Generation) hi kum 1965 leh 1979 inkara piangte an ni a. He chhuana nupa tuakte hi hna tawk ve ve an ni tlangpui, nupa inthen a tam em em a, chu vang chuan Latchkey Kids an ti hial a ni. Tin, he chhuan hi nu leh pa thawh chhuahsa hnuaia seilian an ni tlang pui, mahni tawka khawsa thei, khawvel zau zawka thil thlir thei tura zirna tha dawng, mi thiam, mi hmantlak leh mahni inring tawk tak tak an ni bawk a. Baby boomers chhuan ang lo takin hmalam hun thui tak an thlir peih lova, hming that leh lar eng he hu-ah an ngai meuh lo. An hnathawhnaah an inkawm ngeihin nunho nuam ti tak a ni a, hlawk zawka hna thawh dan, zalenna leh thiam thil an dah pawimawhin an ngaisang ber a, hna ngai reng thawh aiin thlak kual zung zung nuam an ti a ni. 

 4) Geneneration-Y (Nula leh Tlangval): He chhuan (Generation) hi kum 1980 leh 1995 inkara piangte an ni a. Thiamna (Technology)-in an nun a khawih thuk ve viau a, chu vang chuan he chhuan hi Millennium emaw Net Generation tiin an sawi bawk. Khawi hmunah pawh awm se, an in adjust zung zung thei a. Technology-ah an fing a, hnam hrang hrang pawh ni se nuam ti takin an chêngho thei bawk. Veteran chhuante ang khan mahni inring tawk, thil a tha lama thlir mi, thenrual kawm thiam, khawtlang leh ram tana theihtawp chhuah duh mi an ni hran lo a. Chutih rual chuan Veteran chhuante ang lo takin rilru nghet cherh chawrh an nei lo va, Technology leh Internet khawvela chêng an nih avangin tih dan phung nghet tak leh inchei dan phung nghet neih aiin inthlak danglam châk mi an ni. He chhuante hi Generation-X te aiin hnathawh thlak zûng zûng an la ching zawk bawk.

5) Generation-Z (Tleirâwl/Rawlthar zâwk): He chhuan (Generation) hi kum 1995 hnu lama piangte an ni a. Pianphung leh rilru lama puitling tak tak an la nih loh avangin an nun chu internet, games, computers leh mobile phones-ah a innghat ringawt mai a ni. Tunlai thiamna (Technology) hi an pian chhuahpui avangin Digital Natives ti a koh an ni bawk. Thil on the spot-a tih duh mi an ni tlangpui bawk. Internet leh electronics etc. thil avangin an nunah an lungawi tawk em em. Hei hi an nun tihlimtu leh an nuna an tui pui ber a ni bawk. He chhuan hi Generation- X fate an ni deuh ber a, chhungkaw member tlemtê tê atanga lo chawrchhuak, a bikin nu upa leh pa upa lam deuh neite an ni hlawm. Khawlai leh inchhunga inkawm tel tel aiin online hmanga inkawm an chingin an hmang deuh fur tawh a, hmai chhana inhmuh aiin Social Networks (Google, MySpace, Orkut, Twitter, Facebook etc.) tih vela inkawm nuam an ti zawk mah. Internet kaltlangin thian tam tak an nei a, chûngte chu hmaichhanah an inhmu ngai chuang lo. Technology pianpui an nih avang hian mahnia thil tih chet chet nuam an ti a, huau huau leh puipunnaa kalte an peih lova, thusawi phei chu an hreh zawng tak a ni. An nun hi electronics thil tel lo chuan kimah an in ngai lo a ni.

Hêng chhuan (Generation) hrang hrangte hi chhungkhuaah, khawtlangah, hnathawhnaah leh kohhran thlengin kan khawsakho a ngaih si avangin kum mila duh zawng, mawi leh tha tih zawng, ngaihhlut zawng leh miziate kan inhriattawn a tul a ni. A chunga kan sawi tak atang khian kum upa zawk leh naupang zawkte inkara inhriatthiam lohna thleng thin hi khawvel hun inthlak kual dan kan thlir chuan chu chu chiang takin khawvel pianken niin kan ngai theih awm e. Computer leh Mobile Phone khawvelah pawh mahni maia khawsak theih a nih loh avangin awlsam taka intlawh tawn zung zung theih nan khawvel huapzo Network siam a ni a. He Network zau tak hian Mobile leh computer hmangin thu leh hla inhlan chhawngin khawvel mipuite kan inkawm a, kan ti ti a, chanchinthar kan inhrilh a, thlalak kan inthawn tawn a, kan inbâwl a, fiamthu kan thawh a, thlalak dah hnem, friendlist neih hnemahte kan inel a ni ta ber mai. Tunah phei chuan kan fashion lian tak a ni kan ti thei ang. Hei hi Social Network chhungkua nih dan tur a ni reng a. Social Network atan hian Information Technology thiam mite chuan website an siam teuh mai a, chung zing lar ber facebook hi thlatin mi maktaduaih 110 chuang zetin tlawh thin a chhut a ni.

Hêng hmasawnna hian kan Mizo hnam nunphung pawh hi a nghawng tel ve lo thei lo a, tunhma chuan ziak loh dan tha tak neia zawm tlat mi kan ni. Hmeichhe dinhmun a hniam a, thuka pa meilum âi chuan bai liam a hmuhin nu ber buh deng lai ‘Nu-i i bai a liam’ ti a a hrilh chu inchhung chet velna kawnga a thiltih awm chhun a ni mai awm e. Hmeichhiate hian dan naranin an pasalte an hnial thiang lo tluk a ni a, naupang zawk ten aia upate an zahin an thu an awih em em bawk a, tirh an hnial ngai lo. Mi nawlpui an inang tlang vek a, lo neih chu an eizawn dan leh an nun inghahna bul awm chhun a ni. Sum leh pai neih tama han in elna tur an nei hran lo. Buh leh bala hnianghnar tur leh mi dangte pui thei tur khawpin an thawkrim thin. Lal leh khawnbawl leh pasalthate tih mai loh chu an intluktlang vek a tih thei awm e. Hetih hun lai hian kum upa leh naupang zawkte inkarah khi a awm ngai lo ti ila kan ti sual awm lo ve. Mi tê leh mi lian inthliarna awm ve bawk mah se tunlai ang em em hi chu a ni lo. A nei ber pawh buh leh bal thar chhuak hnem an ni mai. Chungkhat pa ber chu chhungkaw châwmtu, thuneitu pumhlum a ni, tunah erawh thil a dang ta deuh!

Kum 1947-ah India-in zalenna a lo hmuh tak avangin hmasawnna nasa zawkin a thang chho a. Mizote pawh hmasawnna chuan min rawn thleng chho ve zel a. Western culture-in nasa takin min rawn run chho a, rimawi khawvel leh ennawm chi hrang hrangte a rawn lar chho ve bawk a. Politics nasa zawkin kan buaipui chho tan a, chu bakah ram buaiin nasa taka kan moral quality rawn her dang lamin, kan society nghawng lawih khawpin min sawisa bawk a. Chumi hnuah kan ram chu Union Teritorry (U.T.) a lo ni a; sum leh pai nasa takin a lo lut a, chu chuan hmasawnna kawng tam takah min thlen rualin sum leh pai awhna rilru tha loah min hruailut nasa em em bawk a ni. Chutih rual chuan khawvel lama hmasawnna, nawmchenna leh intihhlimna lam lo lut chho zelin kum upa tawh lam chuan chuti ang hmasawnna leh intihhlimnate chu an lo duh teh chiam lova, chu chuan kum upa leh naupang zawkte karah khi a siam bawk a. Kan ram sum leh pai dinhmun a lo ziaawm avangin mi tam takte chuan thingtlang lo neih bansanin khawpuiah eizawnna dapin an pem lut bawk a. Chu chuan thinglang mi leh khawpui mi karah khi a rawn siamin, a hun lai kha chuan thingtlang mite ngaihnepna leh hmusitna boruak a lian ve viau a ni. Thalaite pawh khawpui nun dan chuan a hîp nasa em em a.

Kum 1990’s a lo her chhuah meuh chuan Cable TV, Mobile phones, TV games leh Computer-te a lo lar chho a, chu chuan mi nawlpui nun a rawn sawi danglam dawt a. Chu technology chu thangtharte nun nen a inzawm ta tlat a, a tel lo chuan nun a kim lo a ni ta ber mai. Kan sum leh pai lak luh dan in ang ta lo chu, khawsak ziaawm deuhte zingah lirthei tha inneih siak leh electronic hmanraw changkang inneih siak zawnga inelna a rawn chhuak a. Chu mai ni loin furniture inneih that siak zawng ten an in el bawk a. Chu mai a la ni lo, an fate an indah hlat siak emaw tih mai turin Vai ram lama lehkha zir an in tih hmuh leh zel a; thenkhat chuan kan mizo culture theihnghilh thak khawpa zirin hnam dang culture promote-tu lian takte an ni chho ta zel bawk a. Tin, a nei lo zawk pawhin a neite awtin mahni zawh loh nghawngkawl kan bat tan mek a ni. Kan duh emaw duh lo emaw, kan ûmpha emaw pha lo emaw, ban pha dawn lo teh reng pawh ni ila kan phak ang tawka tunlai khawvel mil/man tuma kan beih ve zêl a ngai a. Chu vang chuan kan zawng a, kan zirin kan thawk bawk a, kan theih tawpin tan kan la thin. Hei zet hi a ni mi tam takina phurrit an tiha an mangânpui thin chu. Chu harsatnaina min pawhna leh man tuma kan beihna chu a inchen hial ang!

Tunlai khawvel hmasawn chak takah hian kan ram, kan inchhungkhurah ngei hêng Social Networks-te hian min luhkhungin, hêngte hi thalaite nuna bet tlat a nih tawh a, Western Culture, Khawchhak lam Culture (Korean) leh Indian Culture ten thui takin min luhkhung bawk a. Kan hawiher leh kan nun dan, kan incheina thleng hian Mizo-na zia a bo tulh tulh a, mizo ni reng chung siin sap leh Korean leh Vai zia kan kai zual zel dawn zawng a nih hi! Khawvel a ni a, culture chak lo zawk apiang an ral zel a ngai si a ni. Khawvel pianken a ni miau si a le, dâl leh hnar theih a ni si lo. Chu mai bakah intihhlim (party)-te kan uar telh telh zel bawk a, kum upa zawkte chuan min hriatthiampui ve tak tak tawh lo, a ngaihna pawh an hre em em hran lo, tul lo ti tawk pawh an awm ngei ang. Thusawitu pakhatin “Kan tunlai khawvel hi zat ruaina khawvel” a tih ang deuhin thalaite nun hi a hmanhmawha thil thar apiang kan bawh nghal zel a, upa zawkte erawh chuan thawhrimna nena nun nghet tak neih an thlang thung. Chu vang chuan technology hi thangthar zawkte leh rual û zawkte inkara khi siam nasa bertu tih loh theih a ni ta lo. Chuti chu Technology hi thil tha lo em ni? Thil tha lo chu ni lo e; nimahsela, technology atchilh leh a hruai sualte tan chuan nun kawng tha lo zawka hruaitu chu a ni ngei mai. Restaurant-a fastfood a chang changa han eite chu thil tha lo pawh a ni chuang lo ve, mahse a reng erawh a tha ber lo thei. Khawvel hmasawnna hi dan theih a ni lova, a hrin chhuah sualna hrang hrang; nupui pasal nghet nei lova inkawp lawr mai mai (living together)-te, nu leh pa atanga tlan boa han rawl leh zawk maite, phone kal tlanga mahni inzawrh (call girl & boy [tuai] kan tih thleng hian)-te hi hmasawnna duhawm lo tak a ni. 

Sir leh lamah technology hian hriatna leh mihring nun hmasawnna kawngah thil tam tak min pein min chhawp chhuahsak bawk a ni. Kan chenna khawvel, zau êm êm mai kha tunlâi khawvel changkânna (Technology) hian ram khat, khaw khat ang lekah min siam ta. Ramri leh hnam hrannain awmzia a nei thei meuh tawh lo. Khawvel economic development nasa lutukin kan nun a khawih dan hi chhût tham a tling. Hmasâwnnaina khawvel a tihzimzia hi i chhût chiang ve ngai em? Zan khat thil thua khawvel lehlama thil thleng hriat pawh zung zung theihna khawvel a ni si a. Chu tih rual chuan ram hausa leh thiltitheiten khawvel pum huap insumdâwn tawnna kawng zawngin mahni ram hmasawnna tur hre rân chungin an buai laih laih bawk a. Chu mai a la ni lo, khawvel huap company lianten hlâwkna tur a nih hre rengin ram hrang hrangah investment buaipuiin an hmanhlel hle bawk. Chûng pawl lian tak takte chuan chhum lo chat lovin hna an thawk a, khawvel hi an dâp chhuak vek a ni mai. Tanpui ngai ramte an tanpui a, chhawmdâwl ngai an chhawmdâwl bawk a. Chu mai a la ni lo, tunlai khawvel hmasawnnain a ken tel chu the borderless world hi a ni. A chhan chu heng inbiakpawh tawnnate (Telegraph, telephone, mobile, etc.) leh Social Networks (orkut, facebook, twitter, blogspot, my space etc.), ram hmasawnnate (economic development), technological development leh human development-te avang hian khawvel zau tak mai kha tual khata lêngza ang maiin, ram pakhat rorel leh thutlukna siam chuan khawvel pum hi a nghawng deuh laih zel a. England, Spain leh Italy rama an Premier League, La liga etc.-te khuan kan ram (Mizoram) thingtlâng kilkhawr ber thlengin min nghawng phâk a. Europe, America leh ram dang danga thil thlengte pawh mahni tualzâl, tapchhak zawlah ngei fiah tak leh chiang takin kan hre vek thei. Chu chu kan awih loh chuan Chanchinbu leh Magazine, nitin thlatin chhuak kan chhiar leh television-a kan thil hmuh leh hriat atangte hian a fiah hle ang. Chuvangin khawvelah hian ram hrang leh hnam hrang angin cheng mah ila kan indaidanna ramri zawng zawngte hi hmasawnna hian a thiatin a tibo zo kan ti thei ang.

Hun leh kumte a lo danglam hian kan ngaihhlut zawng leh khawsa zia hrim hrim hi a lo dang lam chho ve zel bawk a. Tunlai individualitic society khawvelah chuan mahni duh dan leh nuam tih zawng zawnga nun hman kan chak ber a. Kan nu leh pate duhzâwng, tha tihzâwng leh hnam nunzia ramri pel rawk khawpin, “Ka nun alawm, ka style a nia, ka duh danin ka inchei ang a, ka duhdanin ka nun chu ka hmang tur alawm” ti a mahni hmasial ranna, mimal indah pawimawhna, tu mâ lenve lohna (kan duhzâwngte tiam lovin), nun zalen, khuahkhirh ngaih theih lohna khawvel a cheng mêk mihring kan ni si a. Kan thawmhnaw duh zawng lei an phal loh avangte, kan sam tan dan leh sawngbawl danah thu neih an tum avangte, kar tawp (weekend)-a intihhlimnaa kal an phal loh avangtein nu leh pate chu mi sual, dinhmun min hriatthiampui loah kan ngai thin. Kum lama upa zawk, a bik takin kan nu leh pate nen kan inkar chu kekawr kap fual kan hak avang te, pawnfen chhing khup khuh pha lo kan fen avang te, zan kan men reia zing kan thawh tlai thin avang te, news leh infiamna sport aia TV games emaw computer games emaw nuam kan tih zawk avang te, mahni ina nute eirawng bawlsa aia restaurant-a fast food tui kan tih zawk avangte leh thil dang tam tak avangin kan inchhungkhur chu indona hmun, inrelna leh inhauhna hmunah a chang mek zel a ni. Hei hian kum lama upa zawkte leh naupang zawkte inkarah khi nasa tak a siam belh zel a, chu khi chu zawm phui leh huphurhawm tak a ni ta. Hei hian chhungkaw nun a khawih chhe mek zel a ni. 

Thalaite zingah nu leh pa zahpui hun hi a awm ve chawk niin mi thiamte chuan an sawi a. Chu chuan nu leh pate rilru a tinâ a, an faten tawng an la zir hma, an duhawm lai, an sawi apiang an pawm lai te, an han tleirawl chhoh hun lai te an thlir kir a. An mahni aia an faten an thiante an ngaih pawimawh zawk avang leh nu leh pa chu ngai ta lo riaua an hriat avangin chuangtlai ta riaua in ngaih chang a nei fo thin. Chutih rual chuan an thiante an ang pha ve lo ang tih hlauhna lian tak an nei a, chu chu nu leh pate tan tuar a har hle thin. Tichuan an fa duhtakte chu an lo thanglian a, a  hmaa an duatlai leh enchim loh chu, duh duhin an thunun thei ta si lo a; mamawh an ngahin chûngte chu an tih sak vek seng bawk si lo. Chu tih laiin thalai zawkte pawhin tul leh mamawh ni lem si loa a chhuak thar apiang duh vangin mamawh kan lo ngah a. Kan nu leh pate thawhrim rah avanga nasa taka nuamsa kan nih kan inhriat loh avang hian thalaite hian kan status hi kan hai fo thin.  Chu vang chuan nu leh pa leh fate inkarah inhriatthiam lohna lian tak a lo chhuak thin a ni. 

Kan han tleirawl/rawlthar chhuak a, that lai nun hmang turin kan rilru a han in siam chho bawk a; chu hun chu thlen kan chak rualin hlauhthawn tam tak kan nei bawk si. Kan ngaihtuah a, kan nun a hlim bawk a, kan za ruai thin. Nu leh pate khuahkhirhna khauh tak ata tâl chhuah chu kan chak ber a ni fo. Nu leh paten an fate tan an theihna zawng zawng hlanin min enkawl a. Fate chungah chuan thuneihna pumhlum neiah an inngai bawk. An fatea beiseina sang tak an nei angin an thu pawh awih turin min beisei thin bawk. Nimahsela an fate chu kan lo than len chuan kan thiltih leh ngaihdanah tuma dipdal kan duh lova, nu leh pate beiseina letling zawngin kan nung leh mai thin. Nu leh pate phal loh tha tha tih kan chak a, chhungkua a lo keh chhe ta thin a ni. Rual pawlnaa ngaiin thil tam tak tihchhin kan chak, zuk leh hmuam a ni emaw, zu leh ruihtheih thil dang a ni emaw, thawmhnaw chhing lutuk leh pan lutuk a ni emaw, thianghlimna virginity hloh thak thlengin rual pawl loh hlauh avangin kan tichhin a ni mai thei. Eng pawh ni se, he hun hi nu leh pate pawhin an fate an kawm ngaih a, an ngaih pawimawh hun a ni tih an hriat a, an harsatna hriatthiampui chu an tih makmawh a ni tih an hriat tul hle ang.

Kan Society-ah generation gap hi a la nasa vak loin kan hria a ni thei, mahse a hluar telh telh dawn niin a lang.  Kum lama upa zawk ten hmasawnnaina ken tel, tunlai thil an ngaihmawh chhan chu an hun laia a awm ve loh vang mai a nih hmel viau. Upa apiang duh danin awm dawn ila siapsuapin kan inthuam leh mai dawn em ni ang? Chu ti ang em chu a ngai kher lo mai thei, nimahsela, tu pawh hian mahni hun laia thil apiang kan hlut thin a, chu chu mihring nihphung a ni tih kan hriat a pawimawh. Kum lama upate pawhin an tleirawl/rawlthar that lai huna zaithiam leh rimawi an ngainat chu an damchhungin an ngaina hlen tawh thin, tun hnua rimawi leh zaithiamte chu an tuipui lo mai ni loin an lung a tileng pha ve tawh lo, chu vang chuan sawiselah an ram tang leh mai thin. Chuti ang dinhmuna ding an nih chu hre rengin kum lama naupang zawkte hian hriatthiamna thui tak nena kan dawm a ngaih hun a awm  thin a, chu mawhphurhna chu kan chanvo a ni. Tunah pawh nu leh pate nena kan inkarah khi nasa tak a awm tawh a ni thei. Kan nu leh pate nen inkungkaihna tha neih kan duh chuan kan thian tha leh hlu takte kan ngaihchan thin ang khan an thu leh hla kan ngai chang thin tur a ni dawn lawm ni? Kan nu leh pate hi harsatna tam tak tawk tawh leh rilru hahna nasa tak tawk mek an ni ve tho a. Keimahni avang hian ka nu leh pate hian intihhlimna hun remchang an nei ngai mang lo a ni tih kan hre ve tur a ni. Kan nu leh pate hi mihring ve bawk an ni a. Kan school/college banah emaw, kan hnathawh ban emaw te hian kan nu leh pate hi ‘Vawiin engtin nge hun i hman? I hnathawh chungchang min han hrilh teh, a nuam em? Eng nge ti tura min duh? Ka puih i duh em?’ tihte hi uar ila, kan inchhungkhur boruak chu a danglam thin khawp ang.  

Zir mite chuan thalai za zela 75-te hian tleirawl/rawlthar lai chu lungngaih hun, hun lo kal leh tur huphurh hluah hluah hun a ni an ti thin. Exam kan huphurh a, hnathawh turah kan buai a, nu leh pa beisei ang nih phak loh kan hlau a, hmangaihnaah kan buai a, hmel chiat kan hlau a, lan that leh mawi kan duh a, thawmhnaw tha leh smart kan duh bawk a, lansarh leh mi chungnung bik nih kan duh fo a; chuti ang ang rilru pu thin kan nih avang chuan nu leh pa hriatpui loh hian kan lo hah ve em em thin. Kan harsatna leh rilru hahna nu leh pa hnena thlen thin hi kan tih tur, kan inzawmna ti nghettu a ni tih hria ila; nu leh pa puihna dawng thinte hian malsawmna an dawng nge nge thin. Chutih rual chuan kan nu leh pate pawhin thalaite harsatna hi hriat thiampui an tum ve tur a ni. Thalaite leh tleirawl/rawlthar zawkte thinlung hi hriatthiam harsa tak ni mah se, an lamah an tang thiam tur a ni a. Nu leh pate hian tleirawl/rawlthar hun hi an lo tawng ve vek tawh, chu chu an theihnghilh bik tur a ni lo. Nu leh pa tam tak phei chuan an fate hi engtik niah emaw chuan an lo thanglian ang a, an mahni kea an din hun a la thleng dawn a ni tih hi an ngaihtuah thleng pha lo, an ngaihtuah phal lo chawk bawk. Nu leh pate hian an fate hi an humhim reng thei dawn lova, an thu thua dah reng an tum phei chuan an fa ten an duh dawn lo, inhriatthiam lohna thlentu maiah a chang thin tih an hriat ve pawh hi a tul awm e. 


Kan Nu leh pate hian an fate hi khuahkhirhna leh zirtirna hnuaia an thanlen loh chuan an tan a pawi dawn tih an hre chiang em em a, thalaite erawh chuan chu chu kan hriatthiampui pha mang si lo. A dik leh dik lo, a chhia leh tha thliar thiam tur chuan nu leh pa kaihhruaina leh thununna kan mamawh si a ni. Engti ang pawhin khawvel hi lo danglam mah se, kum upa tawhte chuan tawn hriat an lo ngah avangin an thurawn leh kaihhruaina thalaite hian kan mamawh reng fo. Nu leh pa leh fate inkara inlaichinna tha siam nan chhungkua a outing neih te, hun hmanho tam te, zinho te, picnic hote hi a tangkai hle ang. Sitting room-a Film han enho a, kan hmuh dan leh a thawnthu kan ngaihdante sawiho thei phei ila chuan chhungkaw inpawh tawn nan a tangkai leh zual ngei ang. Thil chiang leh lang tlang reng chu kum lama mi an lo inthlauh hian thil thuhmun chu an thlirna a in-opposite fo thin, chu chu tu thiam loh mah a ni lo a, khawvel pianken ve reng a ni. Kan chhungkua, kan khawtlang, kan Kohhran leh kan rama inhriatthiam lohna lo awm thin, kar khi awm tawh, awm mek leh awm zel tur hi tuna a chhunga awm mek Zofate hian kan pawtzim thei a ni tih hriain kan rin Pathian hi buaina leh innghirnghona Pathian a ni lo a, remna Pathian a nih avangin kan Pathian duh dana kan chhungkua leh kan Kohhran, kan khawtlang leh kan rama remna leh muanna siamtu nih hi kan mawhphurhna a ni tih i hre theuh ang u.

No comments:

Post a Comment